Lenfödem genellikle ekstremitelerde şişme ile kendini gösteren proteinden zengin lenf sıvısının hücrelerarası alanda birikmesidir. Cilt ve cilt altı dokuda oluşan sıvı vücut metabolizmasına zarar vermekte ve engellenmezse hızla ilerleme göstermektedir. Sıvıda hızla artış sağlanan protein miktarının önüne geçmek için lenfatik drenajın uzman kişi tarafından yapılması ve takip edilmesi gerekmektedir.
Lenfödem oluşumuna göre ikiye ayrılmaktadır
Primer lenfödem: Vücutta bulunan lenf dolaşımının yapısındaki bozukluğuna bağlı olarak gelişen, ender görülen, kalıtsal olarak meydana gelen durumdur. Milroy hastalığı, Meige hastalığı ve 35 yaşından sonra ortaya çıkan Tarda lenfödem bu gruba girer.
Sekonder Lenfödem: Lenf bezlerinin veya dolaşım yapısındaki bozulmalara yol açan travma, operasyon yada çeşitli hastalıklara bağlı olarak gelişen lenfödem türüdür. Bu tip lenfödem hastalarda lenf kanallarının düzenli çalışmadığı ve lenf sıvısının cilt altında yaygın olarak hızla çoğalması ile ortaya çıkar yani sonradan oluşur. En yaygın oluşma sebebi lenf bezlerinin kanser tedavisinde bir bölümünün çıkarılmış olmasıdır. Kanser hastalarında kötü huylu hücrelerin oluşturduğu tümörlerin lenfatik damarları tıkaması sonucunda lenf sistemini bozmakta ve sıvının akışını engellemektedir.
Lenfödem oluşumun nedenleri:
-Operasyon sonucunda lenf yollarının hasara uğraması
-Çeşitli mantar hastalıkları
-Kanser sonrası tedaviler
-Enfeksiyonlar
-Sivrisinekler aracılığıyla bulaşan parazitler
-Travmalar
-Lenf sisteminin yapısına bağlı kalıtsal hastalıklar
-Çeşitli hayvan ısırıkları
-Aynı pozisyonlarda sürekli kalmak (saatlerce masa başı çalışmak )
-Meslek hastalıkları
Lenfödem Tedavisinde Fizyoterapi
Lenfödem tedavisi uzun süre takip gerektiren ve kontrol altına alınan bir rahatsızlıktır. Bazen lipoödemle de karıştırılmakta ve lipödemle birlikte görülme olasılığı da bulunmaktadır. Genellikle Kanser hastalıklarında lenflerin alınması sonucu meydana gelir. Hastayı takip ederken Kardiyovasküler sistemle ilgili sıkıntıları varsa, özellikle bandajlama konusunda dikkatli olunmalı, yanlış uygulanmasında sakıncalar görülebilmektedir. Bandajlamayı Fizyoterapist, fizyoterapi programında kişiye uygun şekilde uygulamaktadır.
Lenfödem Tedavisinde manuel lenf drenajı, çok katmanlı kompresyon bandajları, egzersiz ve cilt bakımı oluşur. Biten tedavi sonrasında mutlaka bası giysileri ve egzersiz programı ile ödem kontrol altında tutulmalıdır.
Manuel Lenf Drenajı
Lenfödemde elle uygulanan özel bir masaj tekniği olan manuel lenf drenajı uygulanır. Lenf sisteminde ödemin akışını sağlamak, bloke olan lenflerin yollarını açmak için drenaj önemli rol oynamaktadır. Yapılan maneul lenf drenaj tekniği her hastaya özel olarak uygulanmalıdır. Manuel lenf drenajının süresi, ödemin vücuda yaygınlığına bağlı ve kişiye özgü yapılmaktadır. Lenf sistemini bilmeyen masaj tekniğini uygulaması sakıncalıdır, diğer masaj yöntemleriyle karıştırılmamalıdır. Aksi takdirde kişiye daha çok zarar verebilir. Bu nedenle Lenfödem konusunda uzman fizyoterapistlerce uygulanmalıdır.
Çok katmanlı Kompresyon Bandajlaması
Lenfödem drenajında kullanılan bandajlarda basınç önemli olup sıvının tekrar birikmemesi için düzenli aralıklarla yapılması gerekir. Yanlış yapılan bandajlar ödemin tekrar birikmesine sebep olur. Bandajlama ödem ininceye kadar devam edilir. Belirli seanslar sonucunda ölçüm yapılır ve inebilen son noktadan sonra kompresyon bası giysisi önerilir. Sonrasında mutlaka takip edilir.
Lenfödem Egzersizleri
Manuel lenf drenajı ve çok katmanlı bandajlama ile birlikte ve sonrasında kişiye özel egzersiz programı uygulamak gerekir. Egzersiz fazla sıvının atılmasına yardımcı olur ve ödemin tekrar birikmesine engel olmaktadır. Tedavi bitikten sonra önerilen bası giysisiyle birlikte mutlaka egzersizlerinde takibi yapılmalıdır.
Cilt bakımı
Ödemin evresi önem taşımaktadır, Lenfödem oluşan kişilerde cildin rengi, akıntısı olup olmadığı, açık yara, kaşıntı, skar doku bunların mutlaka not edilmesi, sonrasında fizyoterapiye başlanılmadır.
